یکی از مهمترین جنبه‌های سلامت انسان‌ها سلامت روان است که در همه جهان و به‌خصوص در کشور ما مورد غفلت واقع شده است. سلامت روان به طور چشمگیری می‌تواند زندگی و کارایی ما را تحت تاثیر قرار بدهد. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که روند بیماری‌های روانی در کشور ما رو به افزایش است، بنابراین مراجعه به روان درمانگر بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. و علاوه بر این همه ما در زندگی با مسائل و دشواری‌هایی مواجه می‌شویم که بعضی از این دشواری‌ها را می‌توانیم به تنهایی و یا با همراهی نزدیکان‌مان پشت سر بگذاریم ولی در بعضی دیگر نیازمند این هستیم تا از فردی متخصص کمک بگیریم تا آسیب کم‌تری ببینیم و از آسیب‌های بعدی که هزینه بیشتری برای زندگی ما دارند جلوگیری کنیم. در این مقاله ویدیا به معرفی روان درمانی فردی خواهیم پرداخت.
تعریف روان درمانی فردی
روان درمانی فردی کاربرد آگاهانه روش‌های بالینی بر اساس اصول روانشناختی برای درمان مسائل و مشکلات هیجانی، رفتاری، شناختی و عاطفی است. این درمان متشکل از دو فرد درمانگر و درمانجو می‌باشد که درمانگر باید فرد متخصصی با حداقل مدرک کارشناسی ارشد در حوزه‌های مرتبط روانشناسی باشد.
روان درمانی می تواند به صورت حضوری، تلفنی و آنلاین برگزار شود، هدف روان درمانی این است که به افراد کمک کند تا رفتارها، شناخت‌ها، هیجان‌ها و سایر ویژگی‌های شخصیتی خود را در مسیری معطوف به سلامتی تغییر بدهند.
رابطه بین درمانگر و درمانجو نیز بر اساس پذیرش ،همدلی ،صداقت، اعتماد و رازداری است و باید فضای امنی برای درمانجو ایجاد شود تا با آرامش و اطمینان با درمانگر ارتباط برقرار کند و به درمانجو این اطمینان داده شود که فقط درمانجو و درمانگر از سابقه درمانی فرد مطلع می‌شوند و بقیه افراد فقط با رضایت مراجع می‌توانند به این سوابق دسترسی داشته باشند.
بعد از بررسی مسائل مراجع و تشخیص، درمانگر با استفاده از تکنیک‌های متناسب با رویکرد درمانی خود به درمانجو کمک می کند تا مسیر درمانی را طی کند. از روان درمانی برای بهبود بسیاری از اختلالات شامل: اختلالات اضطرابی، شخصیتی، افسردگی، فوبی‌ها، وسواس و غیره می‌توان بهره برد.
تفاوت روان درمانی و مشاوره
مشاوره و روان درمانی علاوه بر شباهت‌های زیاد، تفاوت های بزرگی نیز با یکدیگر دارند و نمی‌توان مشاوره و روان درمانی را با یکدیگر برابر دانست، اصلی‌ترین تفاوت، تفاوت در هدف مشاوره و روان درمانی فردی است.
هدف در مشاوره تغییر مختصری در بعضی از الگوهای رفتاری یا مشورت دادن در برخی از بزنگاه‌های زندگی است که طبیعتاً در زمان کوتاه‌تری نسبت به روان درمانی انجام می‌شود ولی در روان درمانی به مسائل عمیق‌تری رسیدگی می‌شود تا فرد به بینش برسد و با استفاده از بینش خود فرد و همراهی درمانگر هر دو اقدام به حل مشکلات می کنند و زمان طولانی نیز لازم است .
درمان آنلاین و تلفنی
در برخی مواقع ممکن است دچار اضطراب، وسواس یا احساساتی بشوید که موجب آزار شما باشد و احساس کنید که نیاز به مراجعه به یک روانشناس را دارید ولی به عللی مانند: نمی‌توانید رودرو مطلب مورد نظرتان را مطرح کنید یا اینکه به دلیل همه‌گیری بیماری مثل کرونا قادر به خروج از منزل نیستید در این مواقع می توانید از درمانهای آنلاین و تلفنی استفاده کنید.
برای کمک به بهتر انجام شدن این پروسه بهتر است که قبل از تماس در مکانی قرار بگیرید که بتوانید صحبت کنید و افراد دیگر صدای شما را متوجه نشوند و در آن مکان آرامش و تمرکز داشته باشید.
چه زمانی باید به روان درمانگر مراجعه کنیم؟
همه افراد در زندگی با دشواری‌هایی روبه‌رو می‌شوند و گاهی لازم است به روانشناس مراجعه کنند برخی از این دشواری ها موجب اختلالاتی در روند زندگی معمول فرد می‌شوند که اگر درمان نشوند می توانند آسیب جدی به زندگی فرد وارد کنند و زندگی فرد را از حالت نرمال خارج کنند.
در اینجا به برخی از مهمترین اختلالات اشاره می کنیم:
وسواس
وسواس، فکری تکرار شونده و اجباری است که این فکر علی‌رغم میل فرد وجود دارد و گاهی فرد برای رهایی از این فکر دست به اعمالی می زند که به آن وسواس عملی می‌گویند. مثل شستشوی زیاد و مکرر دست‌ها و حمام های طولانی.
کاهش علاقه و لذت
از دست دادن علاقه و لذت نسبت به کارهایی که در گذشته از آن لذت می بردید، می تواند نشانه مهمی برای اختلالات روانی باشد .
از بین رفتن نظم خواب
خواب خیلی زیاد یا خیلی کم و یا دیدن کابوس و نداشتن خواب با کیفیت می تواند روند زندگی شما را مختل کند.
تغییر اشتها
تغییر اشتها و از دست دادن یا افزایش وزن ناگهانی بدون دخالت عوامل بیرونی می تواند عامل مهمی در تشخیص باشد.
از دست دادن تمرکز و توجه
نداشتن تمرکز و توجه کافی می تواند راندمان کاری و زندگی شما را پایین بیاورد.
از دست دادن فرد مهمی در زندگی
فقدان و از دست دادن فقط شامل مرگ نمی شود و به طور کلی شامل رفتن آن فرد از زندگی شماست که می‌تواند مرگ باشد یا نباشد .
ترس های شدید
اکثر افراد از چیزی ترس زیادی دارند اگر این ترس لطمه ای به کارایی شما وارد می کند بهتر است برای آن به روانشناس مراجعه کنید.
تغییرات شدید و ناگهانی خلق
انسان‌ها در طول زندگی دچار تغییرات خلقی می‌شود ولی گاه این تغییرات خلقی خیلی سریع و بدون عوامل قانع کننده اتفاق می‌افتند.
مراحل روان درمانی فردی
پروسه روان درمانی فردی در رویکردهای مختلف تفاوت‌هایی را با یکدیگر دارد، ولی به طور کلی شامل سه مرحله: ایجاد اتحاد درمانی، فرایند روان درمانی فردی و پایان درمان می‌شود.
در مرحله اول درمانگر و درمانجو اهداف درمانی را با یکدیگر مشخص می‌کنند و تشخیص و فرایند کلی درمان تعیین می‌شود.
در مرحله دوم با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های متناسب با هر رویکرد تغییراتی که در راستای رسیدن به اهداف مشخص شده وجود دارد، ایجاد می‌شود تا مراجع بتواند در مسیر سالم‌تری به زندگی خود بپردازد
و در مرحله سوم درمان ارزیابی می‌شود و اگر مراجع به حد متناسبی از درمان رسیده باشد فواصل جلسات درمانی بیشتر می‌شود و پس از آن می تواند درمان خاتمه پذیرد.
رویکردهای روان درمانی فردی
درمانهای روانکاوی
بنیان‌گذار درمانهای روانکاوی فروید بود. در این درمان‌ها روانکاو با استفاده از تکنیک‌هایی مثل تداعی آزاد و تحلیل رویا سعی می‌کند تا به مسائل ناهشیار فرد دسترسی پیدا کند. آن‌ها اهمیت زیادی برای گذشته فرد قائل می‌شوند. فروید سیستم ذهنی را با سه بخش هوشیار، نیمه هوشیار و ناهوشیار تقسیم کرد.
هوشیار: اطلاعاتی که در حیطه آگاهی ما قرار دارند.
نیمه هشیار: تجربه‌هایی که می‌توان در هنگام نیاز به آگاهی فراخوانده شوند.
ناهوشیار: بخشی که نسبت به آن آگاهی نداریم و شامل احساسات، افکار، هیجان‌ها و آرزوهایی است که فرد سرکوب‌شان کرده است.
درمانهای روان پویشی
درمانهای پویشی شباهت زیادی به درمانهای روانکاوی دارند و بر پایه نظریات روانکاوی هستند. ولی در این نوع درمان، درمانگر به صورت فعال‌تری عمل می‌کند و تکنیک‌های بیشتری نیز در اختیار دارد و زمان کوتاه‌تری نسبت به درمانهای روانکاوی نیاز دارد. در این درمان درمانگر سعی می‌کند تا با استفاده از تکنیک‌ها به درمانجو کمک کند تا دفاع‌ها را کنار بگذارد و اضطراب خود را ببیند، احساسات و تکانه‌های همراه با آن را تجربه کند.
درمانهای وجودی
تمرکز اصلی این درمان نحوه مواجهه فرد با اصل وجود و هستی است و در این درمان سعی می شود تا ظرفیت‌های وجودی فرد افزایش پیدا کند تا بتواند در برابر اضطراب و تنش‌های روانی معنای زندگی خود را دریابد.
درمانهای مواجهه ای
درمان مواجهه ای نوعی درمان رفتاری است که اساس آن مواجه شدن با منبع ترس و اضطراب است که این مواجهه در فضایی آرام و با کمک درمانگر اتفاق می‌افتد و برای درمان انواع فوبی‌ها و اضطراب‌ها می‌تواند موثر واقع شود.
رفتار درمانی
رفتار درمانی بر خلاف روانکاوی بر زمان حال بیمار تمرکز می‌کند و توجه زیادی به گذشته فرد ندارد و به دنبال شناسایی رفتارهای آسیب‌زا و تغییر این رفتارها است. رفتار درمانگران بر این باورند که انسان تمام رفتارهای خود را آموخته است.
شناخت درمانی
مهمترین اصل در شناخت درمانی این است که احساسات منفی یا مثبت ما ناشی از شناخت‌های ما هستند و در پروسه درمان، درمانگر به درمانجو کمک می کند تا شناخت های ناکارآمد خویش را که به آن در اصطلاح خطاهای شناختی می‌گویند اصلاح کند تا به این وسیله احساسات و رفتار نیز اصلاح بشود.
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)
این درمان نوعی رفتار درمانی تجربی مبتنی بر ذهن آگاهی است. و در طی درمان، درمانجو از طریق هشت فرایند اساسی فاصله گیری شناختی، خویشتن مشاهده‌گر، ارزش‌ها، عمل و اقدام متعهدانه، برقراری تماس با لحظه‌ها و پذیرش هدایت می شود تا بتواند انواع مختلف افکار و احساسات را همان‌گونه که هستند تجربه کند و هدف از این درمان پذیرش رنج زندگی و تعهد برای ایجاد یک زندگی معنادار است.
طرحواره درمانی
این رویکرد توسط جفری یانگ پایه‌گذاری شده است و از ترکیب نظریات و تکنیک‌های درمان‌هایی مانند: درمان شناختی_ رفتاری، روان تحلیلی، روابط شی، نظریات دلبستگی و گشتالت به وجود آمده است.
تمرکز این رویکرد بر روی تغییر باورهای بنیادی است که معمولاً در اوایل زندگی فرد شکل می‌گیرند و بارها و بارها در زندگی فرد تکرار می‌شوند و مانع رسیدن فرد به اهداف خود می باشند که در اصطلاح به این باورها طرحواره می‌گویند. برخی از مهمترین طرحواره‌ها عبارتند از:
- طرحواره رهاشدگی
- طرحواره محرومیت عاطفی
- طرحواره شرم و نقص
- طرحواره وابستگی
- طرحواره اطاعت
- طرحواره ایثار
- طرحواره منفی گرایی
- طرحواره معیارهای سرسختانه
- طرحواره بازداری هیجانی
درمان شناختی رفتاری (CBT)
در این رویکرد درمانی به درمانجو کمک می‌شود تا افکار و احساساتی که رفتار را تحت تاثیر قرار می‌دهند درک کند.
این درمان از دو شیوه درمان شناختی و رفتاری تشکیل شده است که درمان رفتاری به ارتباط میان موارد مشکل‌ساز و واکنش عادی نسبت به این عوامل کمک می‌کند و درمان شناختی کمک می‌کند تا بدانیم که چگونه الگوهای فکری معین موجب علائم بیماری می‌شود. در این روش درمانی تمرکز درمانگر بر مشکلات اینجا و اکنون بیمار است .
رفتار درمانی دیالکتیک (DBT)
این رویکرد درمانی نوع خاصی از درمان شناختی رفتاری است که توسط مارشال لینهان ابداع شد، هدف درمان دیالکتیک این است که افراد بتوانند هیجان‌های خود را کنترل و کیفیت زندگی خود را افزایش دهند و برای رسیدن به این هدف ابزارهای مهارتی مثل افزایش ذهن آگاهی، تنظیم هیجانی، تحمل پریشانی و مهارت ارتباط موثر را برای فرد فراهم می کند یعنی درمانجو بعد از استفاده از این درمان می‌تواند با کمک این ابزار ها کیفیت زندگی خود را ارتقا بدهد.
بر اساس مطالعات انجام شده در سالهای اخیر مراجعه به روان درمانگر می‌تواند کیفیت زندگی افراد را افزایش بدهد و از هزینه های بعدی برای فرد و جامعه جلوگیری کند ما در کلینیک روانشناسی ویدیا تلاش می‌کنیم تا بتوانیم سهم کوچکی در ارتقای سلامت روان جامعه داشته باشیم.
نویسنده: فرشته نوروزی
