مهارت تصمیم گیری

تعریف تصمیم گیری:

انتخاب راه حل برتر از میان راه حل‌های موجود.
حل مسئله یعنی اخذ یک تصمیم منحصربفرد با استفاده از ابتکار و خلاقیت.
چرا تصمیم گیری مهم است؟ زیرا تصمیم گیری درست و سنجیده موجب شادی و احساس موفقیت در فرد شده و سازگاری و اعتماد بنفس او را افزایش می دهد و این حالت نه تنها در تصمیم گیرنده بلکه در اطرافیانش نیز تاثیر مثبت دارد.

افرادی که مهارت حل مسئله و تصمیم گیری ندارند معمولا:

1 .وجود مشکل را دلیل بی لیاقتی و بی استعدادی و نادانی خود می‌دانند.
2 .هنگام روبرو شدن با مشکل و زمانی که باید تصمیم بگیرند مرتب خود را سرزنش می کنند.
3 .عقیده دارند دنیای خوب دنیای بدون مشکل است.
4 .از مشکلات و تصمیم گیری فرار می کنند.
5 .بدون فکر کردن و با عجله و تکانشی عمل می کنند.
6 .هنگام تصمیم گیری احساس ناامیدی و درماندگی می کنند.
7 . نمی توانند نتیجه راه حلها و نتیجه تصمیم گیریهای خود را پیش بینی کنند.

در تصمیم گیری نتایج بد هم وجود دارد و نیازمند مسئولیت پذیری فرد است و خیلی از مردم برای فرار از مسئولیت پذیری و نتایج بد از تصمیم گیری و روبه رو شدن با مشکلات فرار می کنند.
اما اگربا فرآیند تصمیم گیری درست و عواملی که بر تصمیم گیری ما تاثیر می گذارند آشنا شویم این کار زیاد هم سخت نخواهد بود.
برای تصمیم گیری مهارتهای زیر لازم است :
1 .مهارتهای تفکر خلاق و انتقادی
2 .مهارتهای حل مسئله
3 .مهارتهای جمع آوری اطلاعات
4 .مهارتهای ارزیابی نتیجه و پیامد
5 .مهارتهای ارزشیابی اطلاعات
6 .مهارتهای تجزیه و تحلیل برای بررسی خطرات احتمالی

روشهای معمول در تصمیم گیری:

1 .تصمیم گیری احساسی: در این نوع تصمیم گیری فرد بر اساس احساسات خود نسبت به یک مسئله یا موقعیت و بر اساس پیش داوری خود تصمیم گیری می کند.
2 . تصمیم گیری آنی: فرد در یک لحظه و بدون تفکر زیاد تصمیم می گیرد. این افرا درباره نتیجه تصمیم خود زیاد فکر نمی کنند.
3 . واگذاری تصمیم به دیگران: این افراد همیشه به کسی نیاز دارند تا برای آنها تصمیم بگیرد. یا از مسئولیت می ترسند یا از شکست خود می ترسند.
4 .پشت گوش انداختن: این افراد تصمیم گیری را مرتب عقب می اندازند تا زمانی که مجبور شوند تصمیم گیری نمایند.
5 .تصمیم گیری منطقی: بر اساس بررسی موقعیت و بررسی مزایا و معایب راه حل های مختلف و فایده و ضرر راه حلها انجام می شود. این روش بهترین روش تصمیم‌گیری است.

مراحل تصمیم گیری منطقی:

1 .مرحله بازشناسی: مسئله یا موقعیتی که می‌خواهید درباره آن تصمیم بگیرید خوب بشناسید و مشخص کنید و بررسی کنید.
2 .مرحله جمع آوری اطلاعات این مرحله بسیار مهم است. باید اطلاعات درباره موقعیت و مشکل را گرد آوری کنیم.
از طریق افرادی که قبلا همین مشکل را داشتند یا در همین موقعیت بودند- اینترنت – مجلات –کتابها- معلمان – دوستان- مشاوران و هر فردی یا منبعی که می تواند اطلاعات مفیدی به ما بدهد.
بر اساس این اطلاعات همه راه حل های ممکن را بدون قضاوت و با ذهن باز درباره آنها لیست می کنیم.
3 .مرحله ارزیابی: مزایا و معایب راه حل های مختلف را بررسی می کنیم و جلوی آنها می نویسیم.
4 .مرحله انتخاب: هر راه حلی که مزایای بیشتر و معایب کمتر دارد و در آن شرایط زمانی و در آن موقعیت بهترین راه حل می باشد را انتخاب می کنیم.

سه نکته مهم در تصمیم گیری:

1 .آگاهی و اطلاعات: باید در مورد مسئله اطلاعات کافی داشته باشیم. برای مثال برای انتخاب رشته باید درباره رشته های تحصیلی و شغلی که می توانیم با آن رشته تحصیلی انتخاب کنیم اطلاعات کافی داشته باشیم.
2 .فشارهای دیگران و جامعه: نظرات و ارزشهای دیگران و رسانه ها بر تصمیم های ما اثر می گذارد به عنوان مثال دانش آموزی که تحت فشار پدر و مادرش انتخاب رشته می کند یا جوانی که مدل لباس خود را بر اساس مدل لباس هنرپیشه ها و بازیگران سینمایی و کانال های ماهواره ای انتخاب می کند.
3 .موقعیت ها: انسان در یک موقعیت یک تصمیم می گیرد و در موقعیت دیگر تصمیم دیگری می گیرد. موقعیت ها بر تصمیمات ما اثر می گذارند و یک جوان ممکن است همیشه سیگار را بد بداند اما در موقعیتی دیگر چند نفر از دوستان او که سیگار مصرف می کنند او را مسخره کنند که تو ترسو هستی و نوجوان برای ثابت کردن اینکه ترسو نیست سیگار مصرف کند.

دام های تصمیم گیری:

1 .عدم بررسی و ارزیابی مراحل تصمیم گیری (بررسی اینکه آیا مراحل را درست انجام دادم).
2 .عدم توجه به نتیجه های تصمیم گیریهای قبلی و درس نگرفتن از آنها.
3 .تفسیر نادرست از نتیجه های تصمیم گیریهای گذشته.
4 .اعتماد به نفس بیش از حد در مورد توانایی تصمیم گیری خود (فرد با دیگران مشورت نمی کند و انتقادپذیر هم نیست چون خیلی به درست بودن تصمیم خود اعتقاد دارد).