راه‌حلی به نام ذهن آگاهی

وقتی می‌گوییم ذهن آگاهی منظورمان چیست؟ ذهن آگاهی به حالت خاصی از ذهن (مانند آرامش یا شادی) یا به محتوای خاصی در ذهن (افکار یا احساسات مثبت) اشاره ندارد، بلکه نگرشی نسبت به تجربیاتمان است، درواقع اگر می‌خواهیم از زندگی خود لذت ببریم باید نگرشی متفاوت به تجربیاتمان داشته باشیم. ذهن آگاهی روشی برای این کار است که انسان‌ها از هزاران سال پیش آن را ابداع نموده‌اند، ذهن آگاهی یعنی آگاهی از تجربۀ حاضر همراه با پذیرش. معمولاً اکثر ما بعد از دیدن این تعریف به این فکر می‌کنیم که “خب من که نسبت به تجربیاتم آگاهم” اما با تعمقی بر حالات ذهن خود می‌بینیم که به همه چیز بوده‌ایم جز ذهن آگاه!!

می‌خواهم در این موردنظر شما را به مثالی جلب کنم:

دیرم شده بود و عجله داشتم. بعد از چند دقیقه رانندگی، ناگهان دیدم در مسیر اشت

باه به جای محل کارم که در شمال شهر بود به سمت غرب می‌رفتم، این قدر غرق در دیر رسیدن و پیامدهای آن بودم که انگار متوجه نشدم که خروجی بزرگراه را رد کردم، می‌توانستم به یاد بیاورم که ماشینم خروجی را رد کرد اما به خاطر نمی‌آورم که تصمیم داشتم که از خروجی رد شوم. درحالی‌که ذهنم به صورت خودکار رانندگی می‌کرد ذهنم داشت مرور پیامدها و نرسیدن به قرار ملاقات را سیر می‌کرد!

می‌توان مثال‌های متعددی از این دست زد، درحالی‌که بدنمان در حال انجام کاری به صورت خودکار است ذهنمان در جای دیگر سیر می‌کند، حتی همین الآن هم می‌توانید چند موردی توجهی روزانه را مشاهده کنید، الآن که در حال خواندن این مطلب هستید ذهنتان به کجاها رفت؟ آیا این فکرها به سرتان زد که این چه مطالبی است که دارم میخونم! یا شاید فکرتان در این است که بعد از خواندن این مطلب باید چه کارهایی انجام دهم. هر کدام از این فکرها شما را از تجربه خواندن این مطالب در اینجا و اکنون جدا می‌کند و نه‌تنها مانع از تمرکز شما می‌شود بلکه مانع از انجام دقیق و ماهرانه فعالیت‌هایتان هم می‌شود. ذهن آگاه شدن یعنی اینکه ببینم ذهنمان لحظه به لحظه کجا می‌رود. این خود مشمول این است که ببینیم توجه ما در هرلحظه توسط راه‌های مختلف پرت می‌

شود. ما از قبل این قدر به این بی‌توجهی عادت کرده‌ایم که انگار ماهی در آب هستیم متوجه این نیستیم که ذهنمان لحظه حال را ترک کرده است و در جای دیگری می‌چرخد. برای اینکه بهتر از کارکرد ذهن خود آشنا شوید از شما می‌خواهم ببینید چه مقدار از سؤالات زیر برای شما صدق می‌کند در این حالت می‌توانید ارزیابی خوبی از ذهن‌اگاهی خودتان داشته باشید.

• در حال خودکار کارهایم را انجام می‌دهم بدون اینکه از کاری که انجام می‌دهم آگاه باشم.
• آن‌قدر به نتایج کارم توجه می‌کنم که از آنچه الآن دارم انجام می‌دهم غافل می‌شوم
• کارها را باعجله و بدون توجه انجام می‌دهم.
• وقتی به کسی گوش می‌دهم هم‌زمان فکرم در جای دیگر است
• در افکارم غرق می‌شوم
• حواسم به گذشته یا به آینده پرت می‌شود
• وقتی کارهای روزمره مثل خانه‌تکانی، حمام و … را انجام می‌دهم خیال‌پردازی یا به کارهای بعدیم فکر می‌کنم.
• هم‌زمان چند کار را انجام می‌دهم به جای اینکه در هر زمان‌بر یک چیز تمرکز کنم

خب با پاسخ به سؤالات بالا تقریباً از حالات ذهن‌اگاهی خود بیشتر آشنا می‌شویم. وقتی کمی صادقانه نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم اغلب اوقات عجله می‌کنیم درواقع تلاش می‌کنیم از این تجربه حال حاضر خود خلاص شویم تا به لحظات بهتر برسیم. میل دائم به جست و جوی لذت و اجتناب از رنج ما را مستمر در سراشیبی تجسم لحظات بهتر از لحظه حال جدا می‌کند و نمی‌گذارد هنگامی‌که در کنار عزیزانمان هستیم یا کاری را انجام می‌دهیم بران متمرکز شویم و لذت ببریم.

ذهن آگاهی به ما کمک می‌کند تا چیزها را همان‌گونه که هستند ببینیم و بپذیریم. بدین معنی که می‌توانیم بپذیریم که تغییر اجتناب‌ناپذیر است و نمی‌توان همیشه برنده بود. نرانی از اشتباه یا ضرر در کارها که هرروز ذهن ما را مشغول می‌کند کم‌کم قدرت خود را از دست می‌دهد و مسائلی از قبیل شلوغی، ترافیک، بارش باران و… را آسان‌تر می‌پذیریم. بارها کردن تقلا برای کنترل همه چیز کمتر در دست‌اندازهای زندگی بالا و پایین می‌شویم و احتمالاً کمتر در دام مشکلات روانی از قبیل پرخاشگری، افسردگی و اضطراب، بی‌خوابی و مشکلات جسمانی می‌شویم.

ذهن آگاهی هم‌چنین به ما کمک می‌کند تا شیفتگی محنت‌بارمان را به “خود” کاهش دهیم. نگرانی‌هایی در مورد سلامت خود، ثروت خود، زیبایی خود، از مرکز توجه خارج می‌شود و راحت‌تر می‌توانیم سرماخوردگی، خراب شدن ماشین و بسیاری از مشکلات را بپذیریم. در ضمن علاوه بر کاهش رنج باعث می‌شود تا غنای لحظات زندگی را تجربه کنیم.

اما برای رسیدن به ذهن آگاهی نیازمند تمرین هستیم. روش‌های بسیاری برای آگاهی از تجربه و کمک به ما برای ذهن آگاه شدن وجود دارد؛ مانند سایر مهارت‌ها، این روش نیز نیاز به تمرین مکرر دارد. تمرینات ذهن آگاهی مانند تمرینات بدنسازی است همان‌طور که می‌توانید با تمرین منظم بدنی متناسب داشته باشید می‌توانید ذهن خود را با ذهن تمرینات ذهن آگاهی پرورش دهید. تمرینات ذهن آگاهی به دو بخش رسمی و غیررسمی وجود دارد که در مطالب بعدی سعی ما بر این است تا به شما روش‌هایی از آن را آموزش دهیم تا بتوانید با کاربرد این تمرینات لحظات زیباتری برای خود در زندگی رقم بزنید.