خصوصیات شخصیت سالم

خیلی وقت ها در بین اظهار نظرهای مردم می شنویم که فلانی شخصیت سالمی دارد، یا شخصیت بهمانی جالب نیست. شخصیت ترکیبی از تمام خرده عواملی است که در کنار هم حالت فعلی فرد را می سازند. اما بیاید چیزهای بیشتری در مورد خصوصیات شخصیت سالم بدانیم.

هر انسانی شخصیت منحصر به فرد خاص خودش را دارد. به عبارت دیگر شخصیت روشی است که هرکس برای عکس‌العمل نشان دادن، پاسخ دادن، تشریح و مقابله با شرایط دارد. همین شخصیت ماست که ما را از دیگران متمایز می‌کند.

پس از سال‌ها بررسی، روانشناسان، شخصیت انسان را در 5 خصیصه مهم خلاصه کرده‌اند. این پنج خصیصه به Big Five (پنج بزرگ) معروف است که با عنوان OCEAN نیز شناخته می شود. OCEAN (اقیانوس) یکی از متداول‌ترین و معروف‌ترین تئوری‌های تحلیل شخصیت است. این تئوری اساسا دارای پنج لایه اصلی شامل: Openness (پذیرا بودن یا گشودگی به تجربه)، Conscientiousness (وظیفه شناسی)، Extraversion (برونگرایی)، Agreeableness (سازگاری یا توافق‌جویی) و Neuroticism (روان رنجوری) است. چهار خصیصه اول این Big Five (پنج بزرگ) مثبت هستند اما Neuroticism (روان رنجوری) منفی است و نقطه مقابل آن Emotional stability (ثبات هیجانی)یکی از خصایص شخصیت سالم است. در این مقاله برخی ویژگی‌های اصلی شخصیت سالم بر اساس تئوری OCEAN را شرح می‌دهیم.

Openness (پذیرا بودن)

عکس العمل یک شخصیت سالم نسبت به همه چیزی در زندگی؛ چه قدیمی چه جدید، پذیرا بودن و اشتیاق است. پذیرا بودن فقط شامل تجارب جدید نمی شود، بلکه عقاید، افکار، رها کردن عادات قدیمی و پذیرش تغییرات زمانه را نیز دربردارد. منظور از پذیرا بودن داشتن خلاقیت و قدرت تصور قوی نیز هست. شخصیت‌های سالم که نسبت به چیزهای جدید و کشف نشده در زندگی اشتیاق نشان می‌دهد، همیشه در حال ماجراجویی و خطر کردن هستند. کنجکاوی نیز بخشی از ذات آنها است، پس همیشه برای کسب اطلاعات جدید اشتیاق دارند. برداشت‌های از پیش تعیین شده‌ای نسبت به آدم ها یا موقعیت‌ها ندارند؛ پس دیدگاهشان نسبت به عقاید معاصر باز است. بالا بردن کیفیت زندگی و افزایش بهره وری زندگی شخصی و حرفه ای هدف همیشگی شان است. پیوسته تلاش می‌کنند روش‌ها و راهکارهایشان را بهتر کنند. افراد را قضاوت نمی کنند و ابعاد و سبک‌های جدید زندگی را می‌پذیرند. آنها معتقدند داشتن دورنمایی رو به رشد برای پیشرفت شخصی ضروری است.

Conscientiousness (وظیفه شناسی)

این خصیصه شامل ویژگی های نظم پذیری و کارآمدی است. یک شخصیت سالم معمولا هدفمند است و دورنمایی از آنچه در زندگی می خواهد در ذهن دارد. چنین شخصیت‌هایی لایق و رقابت جو هستند. همچنین می توانند خود و دیگران را با ذهنی شفاف و تحلیلگر قضاوت کنند. برداشت های نادرست از توانائیهایشان ندارند و شکست را نیز به خوبی مدیریت می کنند. فردی با شخصیت سالم بیش از حد خودش را نقد نمی کند، هرچند همیشه برای تعالی شخصی در تلاش است. چنین افرادی به کاری که در دست انجام دارند متعهدند و معمولا خودکفا هستند و بهترین نتایج را از شرایط و خودشان بدست می آورند. نه شکوه و شکایت می کنند و نه دائما دیگران را به باد انتقاد می گیرند. می توانند عواقب اشتباهات و رفتارشان را بپذیرند و همیشه در حال اصلاح خود هستند. در کارشان ثابت قدمند و به آسانی دلزده نمی‌شوند. تحت فشار سطح تحملشان بالاست. همیشه سخت کار می کنند و تلاش می کنند زحمت هایشان به ثمر برسد.

Extraversion (برونگرایی)

این خصیصه شامل منش کلی فرد در جمع و رفتار اجتماعی او است. شخص برونگرا گرم است و از حضور افراد جدید در زندگیش استقبال می کند. چنین افرادی به ایجاد آشناهای جدید علاقه مندند و در حین گفتگو آرامش دارند. چون ذاتا برونگرا هستند، دوستانشان در طیف گسترده‌ای قرار می‌گیرند. با افراد با سلیقه های متفاوت راحتند و کنجکاوی ذاتی نسبت به دیگران دارند. شخصیتی جذاب و گیرا دراند که اغلب روی دیگران بی تاثیر نیست. برخوردی مثبت و جذابیتی سهل وصول دارند که کمکشان می کند ارتباطات گسترده ای بسازند و آن را در محیط اجتماعی گسترده حفظ کنند. تلاش می‌کنند دیگران در حضور آنها احساس خوب و مثبتی داشته باشند. دیگران را همانطور که هستند می پذیرند و تلاش نمی کنند آنها را مطابق نیازهایشان تغییر دهند. انتظاراتشان بالا نیست.

 Agreeableness (سازگاری)

منظور از سازگاری در کل سطح اعتماد و احترام اجتماعی است که هر کس نشان می دهد. البته یک شخصیت سالم دیدگاهی متوازن نسبت به مسئله اعتماد و صمیمیت دارد. چنین شخصیت هایی به راحتی به کسی اعتماد نمی کنند، اما بدون دلیل واضحی هم به مردم شک نمی کنند.  معمولا به دیگران حتی غریب ها کمک می کنند. البته به قواعد زندگی شهری مسلطند و اطلاعات شخصی شان را در اختیار افراد ناشناس قرار نمی دهند. با مردم نیازمند مهربانند و از قرض دادن پول دریغ نمی کنند. هرچند موقعیت را ارزیابی و سعی می کنند مطمئن شوند آن فرد واقعا به کمکی که مطالبه می کند نیاز دارد. در ارتباطاتشان رک و روراست هستند و تلاش نمی کنند از صحبت های مفاهیم ضمنی استخراج کنند. در اظهارنظر نیز صادقند. البته مراقبند به احساسات کسی آسیب نزنند و برخوردهایشان مودبانه است. موقع کشمکش ترجیح می دهند با کلمات آرام و به دور از بحث و مشاجره کار را پیش ببرند.

Emotional stability (ثبات هیجانی؛ نقطه مقابل روان رنجوری)

ثبات هیجانی به سطح تسلط فرد بر احساساتش اشاره دارد. یک شخصیت سالم هرگز احساسات منفی بی دلیل و ناخواسته ای نسبت به خودش و دیگران ندارد. چنین افرادی از عزت نفس بالا و خودارزیابی واقعی برخوردارند. عصبانیت، حسادت و تنفر را از خودشان دور نگه می دارند و در تنفر از خود و دلسوزی برای خود نیز زیاده‌روی نمی‌کنند.
عکس العمل‌های بی‌فکر نشان نمی‌دهند و تصمیم هایشان منطقی و کاملا حساب شده است. با وجود تمام کشمکش ها، به هم ریختگی ها و مشکلات زندگی برای حفظ سلامت، عزت نفس و رفاه شان تلاش می کنند. توانائی مواجهه با یک حادثه ناگوار شخصی را، بدون گرفتاری در دام افسردگی فلج کننده، دارند. از آستانه تحمل استرس، فشار و درد در حد سلامت برخوردارند. اجازه نمی‌دهند مسائل و درگیری های شخصی زندگی شغلیشان را تحت شعاع قرار دهد. از احساساتشان فرار نمی‌کنند، اما اجازه نمی‌دهند همین احساسات تمام وجودشان شود. توانائی حفظ یک چهارچوب شخصی را دارند.

نکته: Neuroticism (روان رنجوری)، اصطلاح مستقلی است به معنی حفظ طولانی مدت احساسات منفی، مثل غم، عصبانیت، ناامیدی بابت موضوعات کوچک، تنفر، حسادت و غیره. این خصیصه بخشی از شخصیت سالم نیست. یک شخصیت سالم درست از نقطه مقابل Neuroticism (روان رنجوری) یعنی Emotional stability (ثبات هیجانی) شکل می گیرد.

افراد با شخصیت های سالم کسانی هستند که با عنوان سازگار شناخته می‌شوند. آنها می توانند در دنیای پر از بی نظمی عملکردی کارآمد و آرامش داشته باشند. در سطحی متوازن از تمام خوشی‌ها و ماجراجویی‌های زندگی لذت می‌برند. از موهبت حضور ذهن و اعتماد به نفس برخوردارند.

منبع: http://www.buzzle.com/articles/characteristics­of­a­healthy­personality.html