مشاوره و رواندرمانی های آنلاین می تواند جایگزین مناسبی برای جلسات حضوری باشد؟

یکی از مهم ترین کاربردهای فناوری ارتباطات و اطلاعات در حوزه روانشناسی، روان درمانی مجازی یا مبتنی بر وب است.  اما سوال اینجاست که مشاوره و رواندرمانی های آنلاین می تواند جایگزین مناسبی برای جلسات حضوری باشد؟

بسیاری از بیماران ترسی درونی از حضور در کلینیک های روانشناسی به خاطر شناخته شدن و برچسب های اجتماعی که این عمل ممکن است بر روی آنها قرار دهد، دارند و ترجیح می دهند که اگر امکانات ارتباطی در اختیار دارند از طریق فضای مجازی با پزشک یا روانشناس خود در ارتباط باشند. در یک مطالعه نشان داده شد که 54 درصد بیماران، در صورتی که بتوانند به وسیله پست الکترونیک و یا فضای مجازی با پزشک خود ارتباط برقرار کنند، پزشک پیشین خود را تغییر خواهند داد.

در ایران ارتباط میان روانشناسان و مراجعان هنوز به صورت سنتی است و بیماران برای تعیین وقت قبلی به مطلب یا کلینیک روانشناس مراجعه می کنند و در صورت نیاز مراجعه ادامه پیدا می کند. اما امروزه با در نظر گرفتن اشکالات متعدد در این روش، روانشناسی، روانپزشکی و مشاوره حوزه های هستند که می توانند از تکنولوژی ارتباطات استفاده کنند. در دهه های اخیر با پیشرفت سریع در عرصه فناوری ارتباطات و اطلاعات، تحولات شگرفی در حوزه های بهداشت و درمان در بیشتر نقاط جهان روی داده است.
به نظر می رسد که در جامعه ما نیز به خاطر فضای فرهنگی موجود اغلب مردم ترجیح می دهند از مداخلات روانشناسی به صورت مجازی بدون حضور در کلینک های روانشناسی بهره مند شوند. استفاده از فضای مشاوره و رواندرمانی مجازی مزیت هایی قابل توجهی از قبیل دسترسی راحت برای اکثر افراد، صرفه جویی در زمان، عدم دریافت برچسب بیمار روانی از طرف اطرافیان، کاهش هزینه ها و دریافت مداخلات روانی در هر زمان ممکن به خصوص برای بیماران و معلولان جسمانی که نمی توانند هفتگی به کلینیک مراجعه نمایند دارد. اما با وجود این مزایا هنوز موانعی پیش روی برقراری ارتباط از طریق ایمیل، تلگرام و مکالمات تصویری مجازی میان روانشناسان و بیماران بسیار است. آشنایی نداشتن بعضی از بیماران با فناوری برقراری این ارتباط، حجم بالای کاری روانشناسان و روانپزشکان، تعریف نشدن قوانین برای بازپرداخت هزینه های مشاوره و موانع اخلاقی از مهم ترین معایب پیش روی جایگزینی این روش به عنوان رواندرمانی کارآمد محسوب می شود. با این حال استقبال روز افزون این مداخلات در میان افراد جامعه و پیشرفت روز افزون تکنولوژی می طلبد که جامعه روانشناسی خود را با تکنولوژی سازگار نماید و با پژوهش های مناسب و طراحی فوانین و ضوابط روشن استفاده از این امکانات تکنولوژی را برای افراد جامعه دردسترس قرار دهد.

درست است که در سالیان اخیر اقداماتی توسط گروهی از روانشناسان صورت گرفته است تا این مداخلات گسترش یابد اما هنوز خیلی از روانشناسان معتقدند که مشاوره حضوری رابطه درمانی و همدلی بالاتری را با خود دارد اما پژوهش هایی اخیرا این نظر را با گسترش تکنولوژی مکالمات تصویری مجازی رد کرده اند. به هر حال چشم انداز سالیان آتی روانشناسی مسلما باید نگاه و تعریفی جدیدتری از فعالیت روانشناسی در فضای مجازی داشته باشد و مبتکران این فضا در جامعه ما باید تعریف روشن و کارآمدی از این روش در جامعه بنا نهند تا بتوانند خود را با تکنولوزی امروز وفق دهند.