مایکل فلپس(Michael Phelps)، شناگر 31 ساله آمریکایی و دارندۀ 28 مدال المپیک و پرافتخار ترین قهرمان تاریخ بازی های المپیک، در زندگی نامۀ خودش تحت عنوان “بدون محدودیت” بیان می کند، زمانی که در دوران مدرسه مبتلا به بیش فعالی(ADHD) تشخیص داده می شود، چندین سال داروی ریتالین(یکی از رایج ترین داروها در درمان بیش فعالی) مصرف می کرده و نارضایتی او از مصرف دارو و احساس تحقیر نزد دوستانش، سبب می شود تا تصمیم بگیرد که بر مشکلش چیره شود و تمرکز بیشتری بر ذهن خودش در کلاس داشته باشد. او فهمید که شنا در بهبود تمرکز و کنترل انرژی و بیقراریش کمک می کند. معلمش گفته بود که مایکل در هیچ چیز موفق نخواهد شد زیرا تمرکز ندارد. ولی مایکل در سن 10 و 12 سالگی یک رکورد ملی در شنا در این گروه سنی به جا گذاشت و در بزرگسالی قهرمان المپیک شد.
بیش فعالی چیست؟
بیش فعالی (ADHD)، یک تاخیر رشدی در طیف گسترده ای از مهارت های مدیریت زندگی محسوب می شود. این اختلال عصبی رفتاری با ترکیبی از بی توجهی، بیش فعالی و تکانشی بودن مشخص می شود و ممکن است بر روابط اجتماعی، رفاه و بهزیستی، موفقیت تحصیلی و تقریباً دیگر حوزه های زندگی و حتی سلامت جسم و عزت نفس تاثیر بگذارد. حدود 10 درصد از کودکان به این اختلال مبتلا هستند. این اختلال در پسرها بیشتر دیده می شود تا دخترها و معمولاً قبل از ورود به مدرسه و حدود سه سالگی قابل شناسایی است.
علت بیش فعالی چیست؟
علت این اختلال مزمن توسط ژنتیک و عوامل محیطی تعیین می شود. بیش فعالی به مناطق مغزی که مسئول عملکرد اجرایی است نیز مربوط می شود. عملکرد های اجرایی، آن دسته از توانایی های ذهنی هستند که برای هماهنگی و مدیریت زندگی ما ضرورت دارند. اغلب پژوهشگران، بیش فعالی را اختلال در عملکرد اجرایی تعریف می کنند.
عملکرد اجرایی توانایی برای مدیریت، هماهنگی، برنامه ریزی و پیش بینی رفتارها است که شش مولفه را شامل می شود:
مدیریت توجه
توانایی نگهداشتن تمرکز هنگام مواجهه با چالش ها و تغییر توجه در یک کار لذت بخش که می تواند ناشی از نادیده گرفتن در تقاضا باشد.
مدیریت عمل کردن
توانایی کنترل، خود نظارتی و یادگیری از اشتباهات.
مدیریت تکالیف
توانایی سازماندهی، برنامه ریزی، اولویت بندی و مدیریت زمان
مدیریت اطلاعات
توانایی یادآوری، سازماندهی و بازیابی اطلاعات
کودکان مبتلا به بیش فعالی در سازماندهی افکار و نوشتن مطالب در مدرسه و پیگیری درخواست ها (مانند به اتاق خودت برو، لباس بپوش و یا دندان هایت را مسواک بزن و غیره) مشکل دارند.
مدیریت هیجانات
توانایی تجربه کردن هیجانات بدون تحرکات و تکانش مربوط به آن ها.
رفتارهای مربوط به بیش فعالی معمولاً شامل تحمل کم در محرومیت ها، کج خلقی، تحریک پذیری و زود رنجی می باشد که همۀ آن ها تاثیر منفی بر روابط خانوادگی و اجتماعی می گذارد.
مدیریت تلاش
توانایی در استقامت و پشتکار در فعالیت هایی که چالش انگیز هستند و برای حفظ تمرکز بسیار مهم اند. مشکلات موجود در مدیریت تلاش معمولاً به عنوان بی انگیزگی برچسب زده می شود، ولی اغلب ناشی از مشکلات مرتبط به بیش فعالی است. به صورت کلی اختلال در لوب پیشانی به دلیل ماهیت و کارکردهایی که در عملکرد اجرایی دارد در علت این اختلال سهیم است.
همچنین افزودنی های خوراکی، میزان سرب موجود در خون، آلرژی ها، مصرف سیگار و مشروبات الکلی در زمان بارداری نیز به عنوان سبب شناسی در این اختلال ذکر شده اند.
علائم
برخی از این علائم که باید حداقل 6 ماه دوام داشته باشند تا تشخیص بیش فعالی داده شود، عبارتند از:
بی توجهی در فعالیت های اجتماعی، تحصیلی و شغلی
حواسپرتی و گوش ندادن به حرف ها
عدم تمرکز و سازماندهی در تکالیف مدرسه و فعالیت های شغلی
گم کردن لوازم ضروری برای انجام دادن تکالیف
فراموش کردن کارهای روزمره
تکان دادن دست ها یا پاها یا حرکات ریز هنگامی که نشسته اند
جنب و جوش فراوان و دویدن به این طرف و آن طرف
بدون سر و صدا نمی توانند بازی کنند
پر حرفی
هنوز سوال تمام نشده ناگهان پاسخ می دهند بدون آنکه به پاسخ سوال فکر کنند
نمی توانند منتظر نوبت خودشان بمانند( مانند انتظار در صف)
کارهای دیگران را متوقف می کنند و مزاحمشان می شوند
تاثیرات بیش فعالی
ADHD یا بیش فعالی فقط مشکلات مربوط به مدرسه نیست، بلکه تاثیرات اجتماعی و هیجانی مربوط به بهزیستی را هم شامل می شود و می تواند روابط خانوادگی را تحت فشار قرار دهد.
بیش فعالی چگونه در طی زمان تغییر می کند؟
عملکرد اجرایی در مسیر رشدی تا سنین سی سالگی رشد می کند. این برای افراد مبتلا به بیش فعالی به این معنا است که در برخی از کودکان این اختلال تا بزرگسالی ادامه می یابد و تاثیرات بسیاری را در پی خواهد داشت.
در صورتی که اختلال بیش فعالی در کودکان درمان نشود، در نوجوانی و یا بزرگسالی شخصیت های افسرده ای خواهند داشت و معمولا بزهکاری و رفتارهای ناهنجار اجتماعی در آنها مشاهده می شود.
درمان
خواب مناسب، ورزش کافی وتغذیه مناسب در بهبود علائم ADHD مفید است. تماشای تلویزیون و استفاده از ابزارهای الکترونیکی به صورت بیش از اندازه، اغلب منجر به بدتر شدن علائم می شود.
داروهای می توانند گزینه مناسبی برای بهبود این اختلال باشند. داروی ریتالین(Ritalin) از جمله این داروها است. اما عوارضی چون خشکی دهان، یبوست، اضطراب، بی خوابی، کاهش اشتها و وزن را در بر دارند. به همین دلیل درمان های جدیدی مانند نوروفیدبک که فاقد عوارض هستند روی کار آمده اند.
نوروفیدبک، نوعی رویکرد توانبخشی است که در درمان ADHD کاربرد دارد و هدفش این است که با ثبت واکنش های فیزیولوژیک مغزی که بر رفتار و عملکرد اثر می گذارد، شناخت بهتری از نحوۀ واکنش های زیستی و غیر ارادی مغز بدهد و کودک بیاموزد که چگونه می تواند رفتارهای مغزش را تغییر بدهد و در آخر عملکرد های مربوط به بیش فعالی را از بین ببرد.
در درمان بیش فعالی کودکان با نوروفیدبک ، توجه به الگوی امواج مغزی در بیش فعالی اعم از بزرگسال و کودک از ضروریات امر است. الگوی رایج امواج مغزی در کودک بیش فعال به گونه ای است که وقتی او نیاز به توجه و تمرکز دارد، به‌جای افزایش موج بتا (که برای تمرکز لازم است)در مغزش، موج تتا( موجی که هنگام حواسپرتی و حالتی بین خواب و بیداری میزان آن افزایش می یابد) بالا می‌رود به عبارتی در EEG ثبت شده از او نسبت امواج تتا به بتا بالاتر از مقدار نرمال در افراد عادی است. لذا، در طول جلسات درمانی نوروفیدبک موج بتای او در نقاطی از مغز تقویت و بالعکس موج تتا سرکوب می شود.
برای اطلاعات بیشتر از نحوه درمان با نوروفیدبک می توانید اینجا را کلیک کنید.
البته باید در نظر داشت که هیج برنامه ای به تنهایی برای کودک موثر نخواهد بود. به طوری که پژوهش ها نشان می دهند با نوروفیدبک به همراه دارو درمانی معمولاً نتایج بهتری حاصل می شود.
منبع
www.psychologytoday.com
https://goo.gl/1LDSWT
