فرزندپروری

یکی از بزرگترین مسئولیت‌های هر پدر و مادری تربیت فرزندان سالم و شاداب است که پدر و مادرها برای تحقق این مسئولیت گاهاً با استفاده از غرایز و آن‌چه که در کودکی والدین‌شان برای آن‌ها انجام داده‌اند عمل می‌کنند. که در صورت مناسب نبودن این روش‌ها می‌تواند آسیب‌های زیادی به فرزند وارد کند مثل: مشکلات بین فردی با دیگر هم سن و سال‌های خود، بروز برخی نشانه های اختلالات روان‌شناختی و مشکلات تحصیلی که همه این‌ها می‌تواند باعث شود که دیگر فرزندان سالم و شادابی نداشته باشیم. همواره باید به یاد داشته باشیم که فرزندان امروز ما نتیجه پرورش ما در گذشته هستند و از آنجا که این فرزندان هستند که آینده خود و آینده یک کشور را می‌سازند فرزندپروری اهمیت ویژه‌ای دارد.

تعریف فرزندپروری

فرزندپروری فرایند حمایت و پشتیبانی اجتماعی، روانی، فیزیکی و عاطفی فرزندان است و پرورش به رشد و شکوفایی کودکان فارغ از رابطه ژنتیکی با والدین توجه دارد و به عبارت دیگر فرزندپروری مجموعه ای از مهارت‌ها و آگاهی‌ها است، که با کمک آن‌ها ما می‌توانیم فرزندانی پرورش بدهیم که در آینده استعدادهای‌شان شکوفا شود و کم‌تر دچار مشکلات روان‌شناختی و رفتاری بشوند .

مهارت پرورش فرزندان به ما کمک می‌کند تا به خوبی از همه نیازهای فرزندانمان آگاهی پیدا کنیم و بتوانیم به درستی به این نیازها پاسخ بدهیم همچنین بتوانیم فضایی را برای فرزندان خود مهیا کنیم که در آن فضا احساس امنیت و آزادی داشته باشند، که احساس امنیت یکی از مهم‌ترین حس‌های بشری است که در سلامت روان فرزندان ما تاثیر بسزایی دارد.

سبک‌های فرزندپروری

سبک‌های فرزندپروری نوع رابطه‌ای که والدین با فرزندان خود دارند را مورد توجه قرار می‌دهد و محققان با بررسی روابط چهار نوع سبک فرزندپروری را مشخص کردند.

• سبک مستبدانه
• سبک مقتدرانه
• سبک طردکننده
• سبک سهل‌گیر

سبک مستبدانه:

در این سبک فرزندپروری والدین اهمیت زیادی به نظم و انضباط می‌دهند و قوانین زیادی برای فرزندان خود تعیین می‌کنند که فرزندان ملزم به رعایت این قوانین هستند، بدون این که توضیحی برای این قوانین دریافت کنند و اگر از این قوانین پیروی نکنند محتمل است که والدین از تنبیه برای فرزند خود استفاده کند.

 این والدین به احساسات و هیجانات کودک خود توجهی نمی‌کنند و رابطه میان فرزند و والدین عموما رابطه یک طرفه از والدین به فرزندان است و کودکان در بحث‌ها و تصمیم‌گیری‌ها مشارکت نمی‌کنند. فرزندان این والدین معمولاً خلق پایینی دارند و ممکن است لجبازی کنند و احتمال بیش‌تری دارد که در آینده دچار استرس‌های مضر برای زندگی بشوند.

سبک مقتدرانه:

در این سبک تربیتی قوانینی برای فرزندان وضع می‌شود که این قوانین علاوه بر این که در موردشان برای فرزند توضیح داده می‌شود همچنین فرزندان نیز می‌توانند در وضع قوانین مشارکت داشته باشند در این سبک والدین رابطه دوطرفه با فرزندان خود دارند و به  آن‌ها اجازه می دهند در محدوده ای معین بتواند استقلال داشته باشد و بتواند به شکوفایی برسد.

در این سبک تربیتی والدین با فرزندان خود راجع به احساسات و هیجانات و افکار و فرزندان صحبت می‌کنند و اهمیت زیادی برای این احساسات و افکار قائل هستند .در این سبک فرزندپروری به فرزندان اجازه داده می‌شود تا چالش‌های متناسب با توانایی خود را تجربه کنند والدین عموما حمایتگر هستند و رابطه توام با همدلی بین فرزندان و والدین وجود دارد و بر اساس پژوهش هایی ثبت بهترین سبک فرزندپروری است.

سبک طردکننده:

در این سبک میان والدین و فرزندان ارتباط زیادی وجود ندارد و والدین به نیازهای عاطفی و هیجانی فرزندان توجه نمی‌کنند و این والدین فقط امکانات مادی لازم را برای زندگی فرزندان خود تهیه می کنند و حتی ممکن است این والدین حضور فیزیکی هم در خانه نداشته باشند فرزندان این والدین بیشتر مستعد این هستند که به افسرده خویی، دوری کردن از دیگران و اعتماد به نفس پایین مبتلا شوند.

 سبک سهل‌گیر:

در این سبک تربیتی والدین علاقه زیادی به قوانین و نظم ندارند و برای آزادی و استقلال فرزندان احترام زیادی قائل هستند، و رفتار فرزندان خود را کمتر هدایت و کنترل می‌کنند و والدین همواره در مورد همه چیز به کودکان توضیح می‌دهند. فرزندان این والدین ممکن است به مشکلات رفتاری و مشکل در کنترل هیجانات مبتلا شوند.

عوامل تاثیر گذار در فرزندپروری

عوامل زیادی می تواند در پرورش کودک ما تاثیر گذار باشد، عواملی مثل :دین، ارزش‌ها، جایگاه اجتماعی خانواده، میزان درآمد خانواده، رشد تکنولوژی و میزان حضور آن در زندگی، فرهنگ عمومی جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم و امثال این‌ها که می تواند فرزندپروری ما را دستخوش تغییر کند.

مبانی فرزندپروری

• محیطی را برای کودک خود فراهم کنیم تا در آن محیط احساس امنیت و راحتی داشته باشد و محیط پاسخ‌گوی نیازهای کودک ما باشد و همچنين رشد کودک نباید محیط خشنی باشد.
• باید برای کودکان قوانینی وضع کنیم و نظم و انضباط را به طور مناسب در زندگی کودک جاری کنیم تا کودک ما یاد بگیرد که باید روی رفتارها و هیجاناتش کنترل داشته باشد و مسئولیت کارهای خود را به عهده بگیرد و برای عقاید دیگران نیز ارزش قائل باشد.
• نسبت به مسائل و مشکلات فرزندان خود هر چند که به نظر شما پیش پا افتاده به نظر برسد بی اعتنا نباشید.
• رفتار ما با کودک خود باید قابل پیش‌بینی باشد تا کودک دچار سردرگمی نشود.
• باید به فرزندان خود کمک کنیم تا بتواند هیجانات و احساساتش را بشناسد و روی آن‌ها کنترل داشته باشد.
• باید از خود و فرزندمان انتظارات مناسب و به اندازه‌ای داشته باشیم چون انتظارات کم‌تر و بیش‌تر از حد توان هم برای والدین و هم برای فرزند آسیب‌رسان خواهد بود .
• رفتارهای نادرست کودک خود را با استفاده از قوانین روشن که با هم‌فکری یکدیگر به آن رسیده اید و همچنین با گوشزد کردن پیامد رفتار به کودک مدیریت کنید.
• در رابطه با فرزندتان همواره به او احترام بگذارید زیرا رابطه شما با او اساس همه روابط بعدی در زندگی او می‌شود.
• در مسائل با کودک خود مشورت کنید و در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی که مناسب سن کودکتان است او را نیز شرکت بدهید.
• الگوی مناسبی برای کودک خود باشید زیرا کودکان بیش‌تر از گفته‌های والدین به رفتار شما توجه و از آن الگو برداری می‌کنند.
• از مشکلات و درگیری های فرزند خود اطلاع داشته باشید تا بتوانید با همدلی در کنار او باشید تا با همراهی شما بتواند مشکلات خود را حل کند.
• زمان‌هایی را به بازی کردن و برقراری ارتباط با فرزند خود اختصاص بدهید .
• شنونده خوبی برای احساسات، مشکلات وافکار فرزندانتان باشید .
• به طور مداوم از تشویق و تنبیه برای فرزندان خود استفاده نکنید زیرا تشویق و تنبیه مداوم در سنین زیر هفت سال موجب وابستگی فرزند میشود تشویق مداوم باعث می شود تا فرزند همیشه نگران از دست دادن توجه دیگران باشد و تنبیه مداوم نیز می تواند موجب این شود که کودک ما این احساس را پیدا کند که به هیچ موفقیتی نمی‌تواند دست پیدا کند .

رابطه شما با فرزندتان رابطه منحصر به فردی است که می‌تواند عوامل زیادی آن را تحت تاثیر قرار بدهد، روابط آسیب دیده شما با فرزندتان می‌تواند ناشی از عدم مدیریت رابطه با فرزند و یا ناشی از آسیب های روانشناختی باشد که شما در گذشته آن را متحمل شده اید و تاثیر آن را در رابطه با فرزند خود مشاهده می‌کنید که ما در کلینیک روانشناختی ویدیا با استفاده از روانشناسان متخصص می توانیم شما را در مشکلات فردی و همچنین در فرزند پروری همراهی کنیم .

نویسنده: فرشته نوروزی