مهارت‌های مقابله‌ای

منظور از مهارت‌های مقابله‌ای تلاش‌هایی است که فرد انجام می‌دهد تا استرس و نگرانی را از میان بردارد و برطرف کند یا به حداقل برساند و یا تحمل کند.منظور تلاشهایی است که برای اداره کردن و مدیریت موقعیتهایی که به نظر خطرناک و تنش زا می رسند صورت می گیرد.
سه ویزگی مهم فرآیند مقابله:
1 .مستلزم تلاش و برنامه ریزی است.
2 .نتیجه نهایی واکنش های مقابله ای همیشه مثبت نیست.
3 . فرآیندی است که در طول زمان رخ می دهد.
پاسخ مقابله ای بعضی وقتها بصورت انجام دادن یک کار یا فعالیت است و بعضی وقتها بصورت یک فعالیت ذهنی و درونی است.

دو نوع مقابله وجود دارد
1 . مقابله مسئله مدار 2 .مقابله هیجان مدار.
باید از هر دو نوع همزمان استفاده کنیم.
در مقابله مسئله مدار فرد سعی می کند کاری انجام دهد تا استرس را از میان بردارد کاهش دهد یا آن را تحمل کند
روشهایی مثل:اقدام به عمل نمودن – فعالیت خاصی انجام دادن – راهنمایی گرفتن و مشورت کردن – برنامه ریزی کردن – جمع آوری اطلاعات – مطالعه کردن – استفاده از روش حل مسئله و…….
مقابله هیجان مدار:فرد کاری انجام نمی دهد فقط سعی می کند خود را آرام کند و ناراحتی اش را کاهش دهد. هنگامیکه انسان با استرس روربه رو می شود آرامش خود را از دست می دهد و نمی تواند کارهایش را به خوبی انجام دهد و فکر کند.
در مقابله هیجان مدار ابتدا فرد آرامش خود را بدست می آورد تا بعد از آن از مقابله مسئله مدار استفاده کند.
روشهای مقابله هیجان مدار: دعا و نیایش، تخلیه و ابراز هیجان مثل گریه کردن، ابراز خشم (بطور سالم)، گفتگوی درونی مانند دلداری دادن به خود، دادن معنی مثبت به آنچه رخ داده، توکل، صبر، درددل کردن با دوستان و آشنایان.
مقابله هیجان مدار به فرد کمک میکند تا آرامش خود را بدست بیاورد وقتی فرد آرامش داشته باشد بهتر می تواند فکر کند و برنامه ریزی کند و از روش حل مسئله استفاده کند. اما اگر فرد آرامش نداشته باشد از مقابله ها و حل مسئله های خطرناک و ناسالم استفاده می کند و از راه حل های عجولانه برای فرار از موقعیت های استرس زا استفاده می‌کند در این حالت مشکل حل نمیشود بلکه مشکلهای دیگری ایجاد میشود که ضرر آن مشکل از مشکل اولیه بیشتر است.

مقابله های مسئله مدار ناسالم:

دزدی کردن، فرار ازمنزل، به زور متوسل شدن، استفاده از زور و تهدید، استفاده از پرخاش و خشونت، بزهکاری (خلاف کردن و رفتار نابهنجار اجتماعی)، استفاده از نیرنگ و حیله برای رسیدن به هدف، خودکشی، آسیب زدن به خود و دیگران.

مقابله های ناسالم هیجان مدار:

سیگار و پناه بردن به مواد مخدر و الکل و مواد روان گردان، غیبت و بدگویی، خشونت و پرخاشگری به دیگران، انجام دادن رفتارهای تکانشی (رفتارهایی که بدون فکر و بصورت ناگهانی انجام می‌شود و فرد بعد از آن پشیمان می‌شود)، ناامید شدن و درمانده شدن، دست از تلاش و کوشش برداشتن و تسلیم شدن، به خواب و خیال و رویا فرو رفتن، پناه بردن به خرافات و فالگیری.

مقابله کننده موفق باید سه ویژگی داشته باشد:
1 . انعطاف پذیری

2 . دوراندیشی

3 .منطقی بودن

روش حل مسئله یک مقابله است.
هدف مقابله مسئله دار تغییر شرایط استرس آفرین است تا وضعیت بهبود پیدا کند اما هدف مقابله هیجان مدار مدیریت هیجانهای ایجاد شده در موقعیت استرس زاست.
مقابله هیجان مدار سالم باعث کاهش موقت استرس و نگرانی ناشی از روبه رو شدن با موقعیت های پیچیده می شود اما فقط آرام می کند و اقدام عملی برای حل مسئله انجام نمی دهد و در نتیجه مسئله را حل نمی کند.
اما مقابله هیجان مدار ناسالم نه آرامش می دهد و نه مشکل را حل میکند بلکه آسیب روانی و اجتماعی به فرد وارد می کند.

برای مقابله مسئله مدار باید:
مشکل را بپذیریم نه اینکه آنرا انکار کنیم و بگوییم وجود ندارد.
مشکل را نباید به شکل غیر قابل حل ببینیم.
باور داشته باشیم می‌توانیم مشکل را حل کنیم
باور داشته باشیم حل مشکل نیاز به زمان و تلاش دارد و زمان و وقت کافی برای حل مسئله اختصاص دهیم.